کد مطلب:18848 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

ضرورت وجود شيطان و نفس اماره از نظر نظام كلي عالم چيست؟

اگر در وجود انسان، نفس اماره، يا در خارج از وجود انسان، آن كه الهام بخش به نفس اماره است، نبود، و اگر شيطاني نبود، اگر دعوت به شر و فسادي نبود، اگر امكان شر و فساد در انسان نميبود، خوبي هم ديگر نبود. چرا؟ براي اينكه خوبي آن وقت خوبي است كه انسان، هم امكان خوبي را داشته باشد و هم امكان بدي، از ميان خوبي و بدي، خوبي را انتخاب كند، اما اگر راه بدي در وجود انسان بسته باشد، اگر به تعبير قرآن: «فَاَلْهَمَها فُجورَها وَ تَقويها» شمس/8 «اَلهَمَها تَقَويها» باشد، ميل به تقوا در انسان باشد ولي ميل به فجور در انسان نباشد، آن تقوا ديگر تقوا نيست. تقوا آن وقت تقواست كه انسان در حالي كه ميل به فجور و دعوت به فجور در او هست، تقوا و عدالت را انتخاب مي‎كند. اطاعت كي محقق مي‎شود؟ شما مي‎گوييد خداوند امر كند، ما اطاعت كنيم. اطاعت در وقتي است كه ما مي‎توانيم اطاعت نكنيم و مي‎توانيم اطاعت بكنيم، اما در جايي كه اجباراً بايد يك كاري را انجام بدهيم، آن ديگر اطاعت نيست. اطاعت كه نبود، مدح و ذمي نيست. مدح و ذمي كه نبود، ثواب و عقابي نيست، تكليفي نيست، قانوني نيست، اجتماعي نيست، انساني نيست، هيچ چيزي نيست. بنا براين اگر شيطان نباشد، اگر دعوتهاي به بدي نباشد، عمل صالحي نيست؛ يعني اگر شيطان نباشد و آن امكانات شيطاني در انسان نباشد، عمل صالح، عمل صالح نمي شود. عمل صالح، صالح بودن خودش را از اين دارد كه نفس اماره اي و شيطاني هست و امكان رفتن آن راه هست ولي امكان رفتن اين راه هم هست و انسان از ميان دو راه «هَدَيْناهُ النَجْدَينِ» اين راه را انتخاب مي‎كند.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج4 - توحيد
شهيد مطهري